‘Krachten bundelen voor toekomstbestendige zorg’ is het motto van dit NVZ-congres.

Welkom en welkom samen, bestuurders van ziekenhuizen en van onze partners. Want samen is de toekomst, regionaal de basis en de brancheorganisaties in zorg en welzijn zijn de verbinders om samen passende oplossingen voor inwoners te bieden.

Welkom in het bijzonder ook aan minister Agema in deze maanden van uitdagend werk om tot een Zorg-en Welzijnsakkoord te komen. Graag heet ik ook de andere sprekers van harte welkom. In het bijzonder Nathalie Kramers namens de VNG. Het is natuurlijk zeer spijtig dat de VNG nog niet meedoet aan de IZA-gesprekken, want de verbinding met het sociaal domein in en door gemeenten is onmisbaar. We rekenen op de minister van VWS om het kabinet mee te krijgen in het toerusten van gemeenten om voluit hun rol in het Zorg- en Welzijnsakkoord te kunnen pakken. 

Intussen is in luttele tijd het IZA leidend geworden voor de grote coalitie van ondertekenende partijen. Er is geen weg terug. Verder doorpakken is nodig, want de tijd dringt om de zorg die echt nodig is voor iedereen toegankelijk te houden of nog beter toegankelijk te maken, vooral door er veel eerder bij te zijn, in leefomgeving, leefstijl en sociale aandacht; en door het onmisbare werk van de zorgprofessionals aan te vullen met digitale en AI oplossingen.

Er komt veel goeds tot stand. Maar laten we ook eerlijk zijn dat we nog steeds te veel vastgehaakt blijven aan de ankers van ondoelmatige marktwerking, gescheiden bekostiging, institutionele conservering, administratieve ballast en politieke ambivalentie. Om de zorgorganisaties echt toekomstbestendig te maken zullen grenzen van autonomie tussen zorgverzekeraars, zorgaanbieders, gemeenten en de landelijke overheid moeten worden geslecht. Ook van de ziekenhuizen, revalidatieklinieken en categorale instellingen wordt gevraagd over de eigen schaduw heen te springen. Er is door iedereen nog het een en ander te doen waar het gaat om  beperkte  transparantie van capaciteit en uitkomsten, diversiteit aan al dan niet  passende zorg,  ambivalente inzet op taakverdeling en elkaar aanvullende profielen,  of  het afstand nemen van concurrentie op een illusoire markt.

Daar staan tegenover ronduit inspirerende doorbraken die we gezamenlijk in één jaar tijd hebben bereikt met het uitvoeringsakkoord Gegevensuitwisseling en de oprichting van Cumuluz die van en voor de zorg zullen bijdragen aan de totstandkoming van een landelijk dekkend netwerk van gegevensuitwisseling. Ook mogen niet onvermeld blijven de, samen met de NFU, ontwikkelde implementatievoorstellen voor een breed toepasbare AI-agenda. 

That’s the spirit!

Hoe nu zo snel mogelijk verder te komen? Daarvoor zijn verdere doorbraken nodig. Drie in het bijzonder.

1e: Congruentie boven concurrentie
We moeten een vaste koppeling maken tussen de maatschappelijk afgesproken ambities en de afspraken die zorgaanbieders en verzekeraars onderling maken. Nu zien we nog te vaak dat de goede bedoelingen uit het IZA worden vergruizeld aan de onderhandelingstafel per verzekeraar per instelling. We hebben een voor alle verzekeraars en aanbieders verplicht inkoopkader nodig dat voorziet in het, voorafgaand aan onderhandelingen per instelling, onverkort doorgeven van loon- en prijsbijstelling, ruimte voor passende zorg, en meerjarencontracten die tenminste gelijk oplopen met de duur van het zorgakkoord en financieel perspectief en investeringsruimte bieden voor de continuïteit van de ziekenhuizen in de regio. Op weg naar het model van de toekomst: de regio als leidend kader voor afstemming tussen zorgaanbieders in de keten en met gemeenten en met de verzekeraar in representatie; en complementair daaraan de zorgaanbieders in transparantie over beschikbare capaciteit, actueel inzicht in de wachttijden en uitkomsten van zorg – en gemeenten met sociale initiatieven die de zorgvraag effectief remmen.

2e: Passende bekostiging en noodzakelijke investering
Met dat langere termijnperspectief voor ogen kan en moet ruimte worden gemaakt voor het doorzetten van passende zorg en het adequaat belonen daarvan, onderscheidend tussen acuut, chronisch en electief. Passende bekostiging moet echt snel geregeld worden anders blijft p x q de ontsnappingsroute. Laat de NZA niet alleen de regels versneld aanpassen, maar ook toezien op het gedrag van verzekeraars. Cruciaal voor de blijvende beschikbaarheid van voldoende gespreide ziekenhuiszorg is tariefdifferentiatie waarbij voldoende rekening wordt gehouden met de complexiteit van patiënten en de beschikbaarheid van acute zorg en IC-capaciteit, al dan niet in combinatie met directe budgetbekostiging. Langs die weg kan en moet de groei worden afgeremd van zelfstandige klinieken die in sommige regio’s als klimop het cement uit de voegen van ziekenhuismuren drukken. 

Veel instellingen lukt het ternauwernood om uit de rode cijfers te blijven, laat staan dat er ruimte blijft voor investeringen in duurzame gebouwen of in digitale zorg en AI en opleiding van onze professionals. Dit is cruciaal voor de transformatie in de regio en ook als antwoord op de arbeidsmarktkrapte als kerndoelstelling van het aanvullend akkoord. “Kosten voor de baat uit” mag voor het ministerie van Financiën een vloek zijn, voor onze IZA-partner VWS moet dat toch als muziek in de oren klinken en gezien worden als een must om de doelen die we stellen, te realiseren?

3e: Preventie en breed gezondheidsbeleid
Gezondheid in al het beleid is de beste methode om de demografische zorguitdaging aan te kunnen. Met de voorgenomen verlaging van het eigen risico wordt hopelijk bereikt dat meer mensen zich sneller melden bij de dokter als het nodig is. Belangrijker nog is te voorkomen dat zij zich daar melden, doordat zij een beroep kunnen doen op GGD-advies, steun via het sociaal domein en voluit maatschappelijk kunnen deelnemen. Voor de financiële ondersteuning hiervan uit de zogeheten remgelden in verband met verlaging van het eigen risico zijn het medisch en sociaal domein op elkaar aangewezen. Enerzijds betreft dit de ondersteuning van gemeentelijke initiatieven gericht op preventie die aantoonbaar leiden tot minder zorgvraag en anderzijds is compensatie nodig voor ziekenhuizen en huisartsen om verwachte extra zorgvraag op te vangen en om in verkennende gesprekken met de patiënt de druk op wachtlijsten te verminderen. Het Aanvullend Zorg- en Welzijnsakkoord biedt de kans om het paradigma van ons medisch denken en handelen blijvend op de kop te zetten. 

Samenvattend,
De regionale opgave, de gezondheidsvooruitzichten in de wijk of de streek en vertrouwen in de kracht van de regio markeren de toekomst van onze inzet en samenwerking. Congruentie boven concurrentie. Sociale inzet op inclusieve aandacht en zo nodig passende zorg, betaalbaar en van hoge kwaliteit. Daarop anticiperen en investeren. Dit alles brengt ons hier vandaag bijeen. We maken voortgang en staan klaar om door te pakken.